Cesare ripercorre la storia del succedersi, fino al 53 a.C. (anno a cui si riferiscono gli eventi del libro VI), delle diverse popolazioni nel ruolo di potenza egemone di ciascuno dei due blocchi (o «fazioni») in cui le “civitates” galliche erano raggruppate. Le campagne cesariane che si svolsero dal 58 al 53 a.C. ebbero un ruolo fondamentale, da una parte, nel ristabilire il prestigio degli edui, tradizionali alleati di Roma che precedentemente erano stati superati dai sequani; dall’altra nel ridimensionare in modo significativo il potere dei sequani stessi, rei di essersi alleati al capo germanico Ariovisto, re dei suebi. Ai sequani subentrano infatti, come seconda popolazione gallica per autorevolezza, i remi. L’ “excursus”, apparentemente un resoconto oggettivo e distaccato, in realtà pone abilmente in rilievo il ruolo decisivo dell’intervento cesariano nel mutamento dei rapporti di forza tra le comunità galliche. A differenza del capitolo precedente, che presenta le caratteristiche del testo descrittivo, il capitolo VI 12 è un testo narrativo di contenuto storico, contrassegnato dall’uso di tempi secondari e dalla frequenza delle frasi temporali.
1. Cum Caesar in Galliam vēnit, alterius factionis principes erant Aedui, alterius Sequani. 2. Hi cum per se minus valerent, quod summa auctoritas antiquitus erat in Aeduis magnaeque eorum erant clientelae, Germanos atque Ariovistum sibi adiunxerant eosque ad se magnis iacturis pollicitationibusque perduxerant. 3. Proeliis vero compluribus factis secundis atque omni nobilitate Aeduorum interfecta, tantum potentiā antecesserant, 4. ut magnam partem clientium ab Aeduis ad se traducerent obsidesque ab eis principum filios acciperent et publice iurare cogerent nihil se contra Sequănos consili inituros, et partem finitimi agri per vim occupatam possiderent Galliaeque totius principatum obtinerent. 5. Qua necessitate adductus Diviciacus auxili petendi causa Romam ad senatum profectus infecta re redierat. 6. Adventu Caesaris facta commutatione rerum, obsidibus Aeduis redditis, veteribus clientelis restitutis, novis per Caesarem comparatis, quod ii, qui se ad eorum amicitiam adgregaverant, meliore condicione atque aequiore imperio se uti videbant, reliquis rebus eorum gratiā dignitateque amplificata, Sequăni principatum dimiserant. 7. In eorum locum Remi successerant: quos quod adaequare apud Caesarem gratiā intellegebatur, ii, qui propter veteres inimicitias nullo modo cum Aeduis coniungi poterant, se Remis in clientelam dicabant. 8. Hos illi diligenter tuebantur: ita et novam et repente collectam auctoritatem tenebant. 9. Eo tum statu res erat, ut longe principes haberentur Aedui, secundum locum dignitatis Remi obtinerent.